Dùng chung đồ Makeup, có bị mắc Zona Thần Kinh?

Những ngày qua, mạng xã hội lan truyền thông tin “một cô gái ở TP.HCM mắc zona thần kinh sau khi dùng chung đồ trang điểm”. Dòng trạng thái ngắn gọn nhưng giật gân này khiến không ít người hoang mang: Liệu việc dùng chung son, cọ, hay cushion có thể khiến mình mắc bệnh hay không?

Để trả lời câu hỏi đó, cần hiểu rõ về các bệnh lý do nhóm virus Herpesviridae gây ra – một họ virus lớn gồm nhiều chủng gây bệnh khác nhau, trong đó phổ biến nhất là Varicella Zoster Virus (VZV) và Herpes Simplex Virus (HSV).

Zona thần kinh và Thủy đậu – cùng một virus, khác thời điểm

Bệnh zona thần kinh (tên dân gian gọi là “giời leo”) và thủy đậu thực chất đều do cùng một loại virus – Varicella Zoster (VZV) gây ra.

• Thủy đậu là lần nhiễm đầu tiên của VZV. Khi đó, virus xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp hoặc dịch tiết từ bóng nước của người bệnh, gây phát ban và mụn nước khắp người.
• Sau khi khỏi bệnh, virus không biến mất hoàn toàn, mà “ngủ yên” trong các hạch thần kinh.
• Khi hệ miễn dịch suy yếu, căng thẳng, mất ngủ, hoặc mắc bệnh mạn tính… virus có thể “tái hoạt” trở lại – và lúc này ta bị zona thần kinh.

Vì thế, zona không lây trực tiếp từ người sang người.
Chỉ có người chưa từng bị hoặc chưa tiêm ngừa thủy đậu mới có nguy cơ mắc thủy đậu nếu tiếp xúc với dịch từ bóng nước của người bị zona.

Điều này đồng nghĩa:

Zona không “lây zona”, mà chỉ có thể làm người khác bị thủy đậu nếu họ chưa có miễn dịch với VZV.

Herpes – bệnh thường gặp hơn, dễ tái phát hơn

Ngoài VZV, họ virus Herpesviridae còn có Herpes Simplex Virus (HSV) với hai chủng phổ biến:

• HSV-1: Thường gây mụn rộp ở môi, miệng, mặt.
• HSV-2: Thường gây mụn rộp ở cơ quan sinh dục và niệu đạo.

Biểu hiện của Herpes là mụn nước mọc thành chùm trên nền da đỏ, gây rát, nóng, châm chích, và rất dễ tái phát khi cơ thể mệt mỏi hoặc miễn dịch yếu.

Herpes đặc biệt thường gặp ở phụ nữ – nhất là sau phun xăm môi, căng da bằng filler, hoặc các thủ thuật thẩm mỹ vùng mặt khi da đang tổn thương hoặc tắc mạch.
Nếu không chẩn đoán đúng, dễ nhầm với zona hoặc viêm da dị ứng, dẫn đến điều trị sai hướng.

Zona thần kinh, Herpes có thể lây qua đồ makeup không?

Câu hỏi này thường được nhắc đến nhiều nhất sau các tin lan truyền mạng. Cần phân biệt rõ hai tình huống:

• Zona thần kinh: không lây qua đồ trang điểm.
  Chỉ có thể gây thủy đậu cho người chưa miễn dịch nếu tiếp xúc trực tiếp với dịch từ mụn nước – điều này hiếm khi xảy ra qua dụng cụ makeup.
• Herpes: có thể lây gián tiếp qua vật dụng nếu virus còn sống sót trong môi trường đủ ẩm.
  Các nghiên cứu từ Kurstak & Noriega (1993) và NIH (National Institutes of Health, 2020) cho thấy:
  • Trên bề mặt khô (kim loại, nhựa, vải, khăn): virus tồn tại 2–4 giờ.
  • Trong môi trường ẩm (son môi, kem, khăn ướt): virus có thể tồn tại 4–8 giờ, thậm chí đến 24 giờ.
  • Ở nhiệt độ phòng (~25°C): virus sống được dưới 24 giờ.
  • Ánh sáng mặt trời, cồn, xà phòng: có thể tiêu diệt virus gần như ngay lập tức.

HSV có vỏ lipid, nên rất nhạy với dung môi hữu cơ. Vì vậy, nguy cơ lây qua son, phấn, cọ trang điểm tồn tại nhưng thấp, đặc biệt nếu dụng cụ được vệ sinh đúng cách.

 Thực tế trong ngành làm đẹp

Ở môi trường spa, salon hoặc khi trang điểm tập thể (như chụp hình, diễn sự kiện), việc dùng chung cọ, son, hoặc phấn là điều khó tránh. Tuy nhiên, đây cũng là nguy cơ tiềm ẩn nếu dụng cụ không được khử trùng sau mỗi lần sử dụng.

Những trường hợp dễ lây nhất thường là:

• Dùng son môi hoặc cọ môi dính dịch tiết từ người có mụn rộp.
• Dùng bông phấn hoặc cushion chung với người đang viêm da, mụn viêm.
• Dụng cụ không được lau cồn hoặc khử trùng bằng dung dịch chuyên dụng giữa các lượt makeup.

Do đó, các cơ sở làm đẹp chuyên nghiệp thường áp dụng quy trình nghiêm ngặt:

• Dụng cụ dùng 1 lần hoặc khử trùng bằng cồn 70%.
• Không dùng son trực tiếp mà dùng spatula hoặc tăm bông riêng.
• Vệ sinh tay, mặt bàn, và hộp phấn sau mỗi khách hàng.

 Điều trị và phòng ngừa

Cả hai bệnh (zona và herpes) đều có thể điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm.
Phác đồ chuẩn thường gồm:

• Thuốc kháng virus (như acyclovir, valacyclovir…) – liều lượng tùy độ tuổi, tình trạng miễn dịch và loại nhiễm.
• Giảm đau, kháng viêm nếu zona gây đau thần kinh.
• Điều trị tại chỗ: bôi dung dịch Eosin hoặc Millian, chiếu plasma lạnh giúp làm khô mụn nước, giảm viêm nhanh.

Điều quan trọng nhất là chẩn đoán đúng. Ví dụ, nếu vùng da bị thiếu máu nuôi do tiêm filler, nhưng lại nhầm với herpes và chỉ điều trị kháng virus, vùng da đó có thể hoại tử nặng hơn vì không xử lý tắc mạch sớm. Cách bảo vệ da an toàn khi trang điểm

1. Không dùng chung mỹ phẩm cá nhân (đặc biệt là son, cọ môi, bông phấn).
2. Vệ sinh dụng cụ thường xuyên bằng dung dịch sát khuẩn hoặc cồn 70%.
3. Không dùng sản phẩm hết hạn hoặc đã mở nắp lâu ngày.
4. Không trang điểm lên vùng da đang viêm, trầy xước hoặc nổi mụn nước.
5. Nếu có biểu hiện bất thường như mụn nước, rát, ngứa, hãy ngừng ngay việc trang điểm và đến bác sĩ da liễu.

Tin đồn “mắc zona vì dùng chung đồ makeup” không chính xác về mặt khoa học, nhưng là lời nhắc cần thiết về vệ sinh cá nhân trong làm đẹp.
Hãy nhớ rằng:

“Làm đẹp là quyền của bạn, nhưng an toàn mới là nền tảng của vẻ đẹp bền vững.”

>Xem Thêm: Top 5 Phương Pháp Nâng Cơ Đạt Chuẩn Hiện Nay