Dạo gần đây bác sĩ Phương hay nói nhiều đến cân chỉnh các nhóm cơ biểu hiện cảm xúc trên mặt để nâng cơ, xử lý nếp nhăn động, trẻ hoá da và nhiều ứng dụng khác bằng BTX (BOTULINUM TOXIN) thì có khá nhiều bạn e dè về BTX. Vậy chúng ta hãy tìm hiểu kỹ về BTX để đỡ sợ nha. Kiểu dùng độc phải hiểu về độc tố và độc tính.
THAY VÌ CHÚNG TA NÓI: THÔI TÔI KHÔNG TIÊM BTX ĐÂU. SỢ LẮM. SAU NÀY NÓ BỊ CỤC CỤC GHÊ LẮM. THÌ HÃY NÓI: BTX LÀ GÌ VÀ NÓ CÓ AN TOÀN KHÔNG? CÓ ĐỂ LẠI HẬU QUẢ GÌ KHÔNG NHÉ.
Chú thích:
BTX là viết tắt của: Botulinum Toxin
bsTLP là viết tắt của: Bác sĩ Tô Lan Phương
1. Botulinum Toxin Là Gì?
Đầu tiên chúng ta cần phải biết BTX là gì, lấy từ đâu, cơ chế tác dụng như thế nào, có tác dụng phụ gì, tầm quan trọng của độ tinh khiết, hậu quả khi lẫn tạp chất. Được loài người sử dụng trong bao lâu rồi và có nguy cơ gây ung thư hay biến chứng gì nặng nề nghiêm trọng hay không.
Sẽ thật là hợp lý khi chúng ta e dè bất kỳ một chất nào được tiêm vào người vì tiêm được chưa chắc là rút ra được. Tuy nhiên nếu chúng ta không hiểu rõ về Btx mà đem những tác dụng phụ của việc tiêm Silicone, cấy tinh chất không rõ nguồn gốc, tiêm Filler, hay Mesotherapy…đổ lỗi hết cho BTX thì quá oan uổng cho BTX rồi.
Bài viết này không được tài trợ bởi bất kỳ nhãn hàng nào, hoàn toàn dựa trên kinh nghiệm, kiến thức và quan điểm chủ quan của tác giả (bsTLP) , chỉ mang tính chất tham khảo. Không nhằm mục đích chỉ định, khuyến khích hay thay thế những thăm khám lâm sàng trực tiếp từ bác sĩ hay chuyên gia.
BTX là một ngoại độc tố (Exotoxin) được tiết ra từ vi khuẩn Clostridium Botulinum. Đây là một loại vi khuẩn Gram dương, hình que, kỵ khí. Từ Botulinum trong tiếng Latin có nghĩa xúc xích (Botulus), và việc ngộ độc thực phẩm liên quan đến sử dụng xúc xích hỏng (Botulism) được dùng trong suốt đế chế của Napoleon (1800s). Sau đó nhà vật lý người Đức – Justinus Kerner mới mô tả chi tiết bệnh cảnh ngộ độc BTX từ năm 1817 – 1822. Và vào năm 1946, Schantz đã báo cáo được việc cô lập BTX týp A với dạng tinh thể, rồi gần ¼ thế kỷ sau đó Alan Scott trở thành người đầu tiên có thể khai thác ứng dụng của BTX trong Y học trong việc trị bệnh lác mắt ở khỉ (Monkey Strabismus). Sau 7 năm nghiên cứu nghiên cứu trên người của bác sĩ Alan Scott, các bác sĩ nhãn khoa đã ứng dụng BTX để điều trị tật lác mắt (Strabismus), chứng rung giật nhãn cầu (Nystagmus) và co thắt cơ mí mắt (Blepharospasm). Năm 1990 bài báo cáo đầu tiên về ứng dụng của BTX trong lĩnh vực thẩm thẩm mỹ được công bố. Từ đó, BTX được ứng dụng rộng rãi trong làm đẹp với 2.78 triệu ca được thực hiện năm 2007, tăng 4159.2% trong 10 năm từ 1997-2007. Dù FDA chỉ mới công nhận năm 2002 cho vùng gian mày (Glabellar). Hiện tại, BTX được ứng dụng không chỉ để điều trị nếp nhăn động, tăng tiết mồ hôi, trẻ hoá vùng cổ (turkey neck) mà còn nhiều ứng dụng khác như điều trị rụng tóc AGA, se khít lỗ chân lông, sẹo lồi, thon gọn cơ cắn, đau nửa đầu Migraine… (vẫn còn cần nhiều nghiên cứu hơn)…
2. Có Mấy Loại Botulinum Toxin
Có 7 loại Botulinum Toxin (A,B,C,D,E,F,G) được ghi nhận dựa trên những thụ thể thần kinh mà nó tác động:
- BTX-A: SNAP -25
- BTX-B: Synaptobrevin
- BTX-C1: SNAP-25 và Syntaxin
- BTX-D: Synaptobrevin
- BTX-E: SNAP-25
- BTX-F: Synaptobrevin
- BTX-G: Synaptobrevin
Trong đó BTX-A: là loại đầu tiên và mạnh nhất được chiết xuất ứng dụng với tên thương mại là BOTOX (Ona-BotulinumtoxinA) (Allergan Inc., Irvine, CA) với phức hợp 900kDa được FDA công nhận năm 2002. DYSPORT TM (Abo-BotulinumtoxinA) (Ipsen Products, Maidenhead, Berkshire, UK) với phức hợp 800kDa được FDA công nhận năm 2017 . XEOMIN (Inco-BotulinumtoxinA) (Merz Pharmaceuticals, Frankfurt, Germany) với phức hợp toxin chỉ 150kDa được FDA công nhận năm 2010.
Nabota (Pra-BotulinumtoxinA) với phức hợp 900kDa (Daewoong Pharmaceutical Co.,Ltd. Korea) được FDA công nhận với tên Jeuveau năm 2019. Tất cả đều tác động vào SNAP-25 (một thành phần của SNARE: Soluble N-ethylmaleamide-sensitive factor Attachment Protein Receptor).
Ngoài ra còn có 1 số sản phẩm BTX-A có nguồn gốc từ Hàn Quốc (Neuronox từ Medy-Tox, Inc) và Trung Quốc ( Prosigne từ Lanzhou) do bsTLP chưa có cơ hội trải nghiệm thực tế nên không bàn luận được.
Còn BTX-B có tên thương mại là MYOBLOC TM tác động vào Synaptobrevin, được FDA công nhận từ năm 2000 được dùng nhiều trong trường hợp điều trị bệnh nên bsTLP cũng không có cơ hội trải nghiệm.
Xem thêm: Dịch Vụ Tiêm Botox Tại Lux Beauty Center Có Gì Đặt Biệt?
3. Có Nên Pha Botulinum Toxin Với Các Hoạt Chất Khác Khi Tiêm Không?
Và trong giới hạn kiến thức, kinh nghiệm cũng như trải nghiệm của bsTLP thì không có sự khác biệt lắm giữa những BTX-A đang được ứng dụng trong ngành thẩm mỹ tại Việt Nam. Cho dù có một số quan điểm cho rằng việc pha loãng BTX-A có ảnh hưởng đến mức độ lan rộng của thuốc (càng loãng càng lan rộng), hay DYSPORT lan rộng nhiều hơn BOTOX, hay có ý kiến cho rằng XEOMIN sẽ lan tốt hơn BOTOX do phân tử nhỏ hơn vì phức hợp Protein chỉ có 150kDa so sánh với 900kDa của BOTOX (điều đó có thể ứng dụng tiêm ít điểm hơn ở vùng đuôi mắt để đỡ bầm). Tuy nhiên Phương nghĩ cần nhiều nghiên cứu lâm sàng với cỡ mẫu lớn hơn để mang tính thuyết phục cao hơn. Và câu hỏi đặt ra là việc lan rộng này liệu có phải là ưu điểm hay là khuyết điểm khi hệ thống cơ trên mặt chằn chịt đan xen nhau. Việc đánh trúng vào đúng từng cơ mà mình muốn thư giản để mang lại hiệu quả lâm sàng là vô cùng cần thiết.
Như vậy để có thể ứng dụng trong việc điều trị trẻ hoá da ở người thì BTX đã trải qua một hành trình dài mấy trăm năm để nghiên cứu và phát triển. Hiện tại việc ứng dụng BTX khá là rộng rãi và được xem là một phương pháp được nhiều bác sĩ da liễu thẩm mỹ sử dụng vì hiệu quả nhanh, thời gian thực hiện ngắn, đơn giản, ít biến chứng và tác dụng phụ.
Tuy nhiên để sử dụng BTX sao cho hiệu quả, tự nhiên không đơ thì chúng ta cần hiểu rõ bản chất của BTX trong lĩnh vực thẩm mỹ. Vì cho đến hiện tại vẫn chưa có một phát đồ chuẩn về tỉ lệ pha (thông thường các bs sẽ pha với 0.9% nước muối sinh lý (ai pha với nước cất thì tiêm đau xé thịt nha), và theo nghiên cứu của Klein đối với BOTOX sẽ là 2.5cc cho 1 hộp BOTOX 100U), số lượng đơn vị tiêm cho mỗi vùng (chỉ là gợi ý vd: cơ cau mày từ 12-25 UI, 3 hoặc 5 điểm tiêm), chúng ta được khuyên khi pha nên nhẹ nhàng tránh tạo bọt để không làm giảm hiệu quả của BTX cũng như có thể mở nút chặn cao su ra để giảm tốc độ bắn nước muối sinh lý vào lọ thuốc (tạo bọt) hoặc không bị lãng phí lượng BTX đắc đỏ trên thành lọ, hoặc không nên búng vào ống tiêm (tạo bọt), và đương nhiên phải thay kim pha và kim tiêm (vì nếu không thay thì cây kim pha sẽ bị cùn làm tăng trải nghiệm đau của khách hàng). Đồng thời không nên lắc (tạo bọt) làm giảm hiệu quả của BTX. Thời gian trữ lạnh sau khi pha sẽ làm giảm hiệu quả của BTX tuy nhiên thời gian cụ thể vẫn chưa được xác định rõ nên chúng ta có thể hiểu là sau khi pha thì tiêm BTX càng sớm càng tốt (nhiều bs đồng thuận là nên tiêm trong vòng 48h sau khi pha, nhưng một số ý kiến khác cho rằng trong vòng 4 tuần kết quả vẫn tốt). Lưu ý sau khi pha tuyệt đối không để BTX lại vào ngăn đá, tốt nhất trữ lạnh từ 2-8 độ C vì sự đông lạnh có thể làm giảm đáng kể hiệu quả của BTX…
Như vậy kết quả của việc tiêm BTX phụ thuộc RẤT NHIỀU vào kinh nghiệm cũng như kiến thức của từng người bs mà chúng ta lựa chọn.
4. Liều Lượng Tiêm Botulinum Toxin
Thông thường BTX sẽ được đo bằng đơn vị (Unit). Tuy nhiên 1U của mỗi công ty (nhãn hàng cũng sẽ khác nhau). Thông thường 1U được xem là 50% liều gây chế.t (Lethal to 50% – LD50) của một loài chuột phòng thí nghiệm được test. Và LD50 của một người trưởng thành 70-kg vào khoảng 2500 – 3000 U (tương đương 25 đến 30 hộp Botox 100U). Tuy nhiên mỗi công ty sẽ có một loài chuột được sử dụng ở phòng thí nghiệm khác nhau nên đơn vị của mỗi hãng cũng sẽ khác nhau một chút. Bởi sự khác biệt này nên loại BTX mà bs sử dụng cũng sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả mà chúng ta mong muốn. Do đó việc chọn lựa một Bs có nhiều kinh nghiệm sẽ giúp ích cho bác bạn rất nhiều trong việc sử dụng BTX sao cho hiệu quả chứ không phải cứ chằm chằm vào bao nhiêu đơn vị trên text book mà chúng ta dược đọc ở đâu đó. Thông thường trong những chỉ định thẩm mỹ chúng ta được khuyên tiêm từ 20 -75 U cho mỗi lần làm đẹp. Không nên lạm dụng để tránh bị đơ mất tự nhiên.
5. Cấu Tạo, Cơ Chế Tác Động Của Botulinum Toxin
Một BTX sẽ có 3 phân đoạn (domain): chuỗi nặng (heavy chain), chuỗi trung gian( translocation domain) và chuỗi nhẹ ( light chain – enzymatic domain )
CƠ CHẾ TÁC ĐỘNG CỦA BTX và vì sao nó được ứng dụng rộng rãi trên toàn thế giới.
TẤT CẢ TẬP TRUNG VÀO VIỆC ỨC CHẾ SỰ PHÓNG THÍCH Ach (Acetylcholine) đây là một chất dẫn truyền thần kinh tạo nên sự co cơ. Cơ co tạo nếp nhăn động, tạo nên sự phì đại cơ…tạo nên sự lão hoá trên gương mặt (vd: cơ cau mày co tạo nên nếp nhăn gian mày). Các BTX-A được FDA cấp phép sử dụng trong thẩm mỹ sẽ ức chế SNAP-25 từ đó làm mất toàn vẹn phức hợp SNARE từ đó ức chế phóng thích ACh. Ức chế co cơ tạm thời (Temporary Paralysis) từ 3 đến 5 tháng. Từ đó chỉ (ONLY) hạn chế được nếp nhăn động (Dynamic Wrinkles). Nếp nhăn tĩnh (static wrinkles) cũng có thể được cải thiện phần nào nếu chúng ta còn trẻ và có phối hợp thêm những phương pháp tăng sinh độ đàn hồi da. Rất nhiều hiểu lầm ở đây, khách hàng thường hay hiểu lầm rằng tiêm BTX có thể trị được nếp nhăn tĩnh (wrinkles at rest) nhưng trên thực tế BTX KHÔNG THỂ trị được nếp nhăn tĩnh. Và để tăng hiệu quả trẻ hoá da các bs thường phối hợp BTX-A và Filler để điều trị lão hoá da. Đây là 2 khái niệm hoàn toàn khác biệt. BTX-A KHÔNG PHẢI LÀ FILLER VÀ NGƯỢC LẠI. Kết quả tiêm BTX-A sẽ bắt đầu xuất hiện sau 3 đến 7 ngày sau tiêm và thấy rõ sau 2 tuần. Do đó việc tái khám sau 14 ngày là cần thiết để cân chỉnh thêm khi cần.
6. Một Số Tác Dụng Phụ Của Botulinum Toxin
Tác dụng phụ khi tiêm BTX thường là ít gặp (infrequently), thoáng qua (transient) và tự khỏi (reversible). Có thể kể đến như sau: bầm (nên hạn chế sử dụng aspirin, NSAIDS, trà xanh, vitamin E và những chất chống đông khác trong vòng 10 ngày trước tiêm); khô miệng (trong trường tiêm BTX-A cơ cắn, tuyến nước bọt); sụp mày (ptosis), nhìn đôi (diplopia), lật mí (ectropion); xệ góc miệng (mouth asymmetry) được xem là những tác dụng phụ đáng lo ngại từ BTX-A (và nếu khách hàng bị tác dụng phụ này thì chắc chắn bs sẽ nhận được những lời than phiền trầm trọng nên chọn sản phẩm tinh khiết và kỹ thuật tiêm tránh vùng cấm các bs cần nắm vững – sự khác nhau về tay nghề có thể làm tăng những triệu chứng không mong muốn này lên gấp 8 lần từ 0.5% lên 4%). Nhưng trộm vía những tác dụng phụ này sẽ tự khỏi sau vài tháng.
Chống chỉ định tuyệt đối trên bệnh nhân nhược cơ (Myasthenia Gravis); Lupus hệ thống, và những bệnh tự miễn khác liên quan đến thần kinh cơ. Thận trọng trên phụ nữ có thai và cho con bú nên bsTLP cũng sẽ không nhận tiêm BTX-A ở phụ nữ có thai và cho con bú. Ngoài ra dị ứng thuốc vẫn có thể gặp khi tiêm BTX-A.
Và việc cân chỉnh cơ hay thay đổi đường nét trên gương mặt hay cơ thể sẽ phụ thuộc vào vị trí chúng ta tiêm vào.
Hôm nay P chỉ chia sẻ một ít khái niệm về BTX-A để cả nhà mình cùng tham khảo. Nếu các bạn thích có thể để lại comment bên dưới. P sẽ đi sâu chi tiết hơn vào từng nhóm cơ và vị trí cũng như kỹ thuật tiêm vào để đạt được mục đích đẹp tự nhiên không đơ. Và vì sao BTX – A được ứng dụng trong điều trị tăng tiết mồ hôi ở nách hay chứng da gà ở cổ nhé.
Cảm ơn các bạn đã đọc hết phần mở bài của Botulinum Toxin, nếu còn bất kỳ thắc mắc nào về Botulinum Toxin bạn hãy để lại thông tin vào form bên dưới hoặc liên hệ ngay cho Lux qua số hotline 1900 252689 để được hỗ trợ nhé!
LIÊN HỆ: LUX BEAUTY CENTER – HIGH TECH COSMETIC INSTITUTE
Address: 33C1 Tú Xương, Phường Võ Thị Sáu, Q.3
Email: marketing@luxbeautycenter.com
Hotline: 1900 252689 – 028 3930 2028
Website: luxclinic.vn
